Ο σκοπός του άρθρου αυτού είναι να εξετάσει τις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας στη μεταψυχροπολεμική περίοδο, όπως δηλαδή διαμορφώθηκαν στην περίοδο της διάλυσης της ΕΣΣΔ (1989) και της εκ νέου ανάδυσης της Ρωσίας ως διαδόχου της πρώτης.
Οι ευρωρωσικές σχέσεις έχουν ως υπόβαθρο μία υπερχιλιετή ιστορία ανταγωνισμού, στρατιωτικής σύγκρουσης και αμοιβαίας καχυποψίας, αλλά και δημιουργικής συνύπαρξης και συνεργασίας.

Από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου, η Ρωσία διαδραματίζει έναν καθοριστικό ρόλο στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι άλλοτε ως «απελευθερωτής» και άλλοτε ως «ηγεμόνας» και κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ως ιδεολογικο-πολιτικός και στρατηγικός αντίπαλος.

Πίνακας της Andriana Karamitros φιλοτεχνημένος στην Αυστραλία με θέμα την Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου

Πριν λίγες μέρες γίναμε μάρτυρες ενός συμβάντος, που για τα πολιτικά δεδομένα αποτελεί μια κίνηση εντυπωσιασμού ή υφαρπαγής ολιγίστων συγχαρητηρίων και τα δεδομένα της κοινωνίας συνιστά μια προδοτική και εμπαικτική προσπάθεια του λαού. Αναφέρομαι στην κατατεθείσα πρόταση για ψήφισμα για αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου στο ευρωκοινοβούλιο. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ήταν αρνητικό. Στις ψήφους αυτές, καταμετρώνται μόνο 7 από τις 27 ελλαδικές και κυπριακές ψήφους. Δεν εξετάζω το γιατί και το πώς. Από το περιστατικό αυτό διακρίνεται ακόμη ένα σημάδι της διαχρονικής ελληνικής παθογένειας, αυτής της ασυννενοησίας στα αυτονόητα μεγάλα εθνικά ζητήματα. Ο πεπραγμένος κλαυσίγελως, η τετελεσμένη φαρσοκωμωδία επέδειξε ότι έχουμε τους πολιτικούς που μας αξίζουν, μικρούς ανόητους που εκτελούν ξενικά συμφέροντα. Ποιά είναι η εντύπωση που προκαλείται στους ξένους από την αντιμετώπιση των Ελλήνων ευρωβουλευτών; Η απάντηση μπορεί να είναι μόνο μία: ασυννενοησία, υποβιβασμός του ζητήματος, μικρο-πολιτική καπίλευση, έτοιμη βορά για τα ξενικά συμφέροντα.

Tις τελευταίες δεκαετίες διαπιστώνεται σε όλο το φάσμα του Ελληνισμού, Ελλάδας και Κύπρου, ένα φαινόμενο που γοργά παίρνει τρομερές διαστάσεις δυσανάλογες με τον αριθμό των υποστηρικτών του. Πιο συγκεκριμένα, το πρόβλημα της διάστασης πολιτείας και κοινωνίας. Η διαφορά της ερμηνείας της εντολής. Η πλήρης ασυνέπεια και αλληλοσυνεννόηση του εντολέα με τον εντολοδόχο. Λογικώς τίθεται άμεσα η απορία: «φταίνε όλοι;». Προφανώς και όχι. Καθίσταται απολύτως σαφές ότι η κύρια ευθύνη ή καλύτερα η βασική και διαχρονική ευθύνη για την σημερινή πολιτική κατάσταση και τα αποτελέσματα της που υφίσταται η ελληνική κοινωνία, βρίσκεται πρωτίστως αλλού και αφορά στο κυρίαρχο μεταπολιτευτικά συγκρότημα-σύστημα εξουσίας. Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου είναι η λιγότερο προβεβλημένη στον κόσμο. Η πιο “άγνωστη”. Δική μας είναι η ευθύνη γι΄ αυτό. Κανείς δεν θα ρθει να μας το πεί αν εμείς δεν το πούμε στους άλλους.

Σχετικά με την αρμένικη γενοκτονία ας δούμε τι έχουν καταφέρει. Η Αρμένικη περίπτωση φέρνει διαρκώς την Τουρκία σε αντιπαράθεση με χώρες της Δύσης που αναγνώρισαν ή συζητούν σοβαρά την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Τελευταία περίπτωση, αυτή της Ιταλίας. Η αρμένικη Γενοκτονία αναγνωρίστηκε από σχεδόν 30 χώρες εκ των οποίων οι τρείς είναι μουσουλμανικές, και φέτος ο Αιγύπτιος πρόεδρος έδωσε υπόσχεση για την αναγνώριση της Γενοκτονίας και στην Αίγυπτο. Στην περίπτωση των Ελλήνων του Πόντου μόνο 4 χώρες την έχουν αναγνωρίσει (Ελλάδα, Κύπρος, Αρμενία, Σουηδία). Αυτό το αποτέλεσμα βαρύνει πρώτα από όλα το ελλαδικό κράτος και τους ασκούντες την εξουσία. Δεύτερο μερίδιο ευθύνης αποδίδεται στον καθένα εξ ημών που δεν διαβάζει, δεν σκέφτεται και δεν ασχολείται με το ζήτημα αυτό, που είναι ένα εθνικό ζήτημα με διεθνείς προεκτάσεις. Το αποτέλεσμα είναι η νίκη του γενοκτόνου. Ποιοί οφελούνται από την νίκη αυτή; αυτό θα αναλυθεί σε επόμενο άρθρο.

Κι όμως ο αγώνας για την αναγνώριση και την διεθνοποίηση της ελληνικής Γενοκτονίας δεν έχει τελειώσει προς λύπη πολλών.Το 1938 ο Raphael Lemkin, επινόησε τον όρο “genocide” για να περιγράψει τις τουρκικές φρικαλεότητες επί των ελληνικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας. Αυτές οι φρικαλεότητες απετέλεσαν πρόσφορο έδαφος για μελέτες από μελλοντικούς γενοκτόνους, τους ναζιστές της Γερμανίας επί των Εβραίων. Έτσι, λοιπόν, εμείς οι Έλληνες πρέπει πάντα να υπενθυμίζουμε ότι εξαιτίας μας γεννήθηκε αυτός ο όρος για τους μαζικούς εθνικούς θανάτους.

Ένα ακόμη επιχείρημα που μας διαφεύγει είναι η υπαγωγή της υφιστάμενης ελληνικής γενοκτονίας στα «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας». Αυτό σημαίνει ότι το ζήτημα παύει να είναι διμερές και καθίσταται πλέον διεθνές. Υπό το πρίσμα αυτό έγινε η αναγνώριση της τριάδας γενοκτονιών από την Ευρωπαική Ένωση το 2006 ώς εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Ωστόσο, οι όροι “γενοκτονία” και “έγκλημα κατά της ανθρωπότητας” δεν ταυτίζονται απολύτως σε νομικό επίπεδο.

Ένα μεγάλο σφάλμα που διαπράττει η Ελλάδα σε πολιτικό επίπεδο είναι η μη αναγνώριση της γενοκτονίας των Ασσυρίων. Η γενοκτονία Ελλήνων του Πόντου, Αρμενίων, Ασσυρίων έγινε στον ίδιο τόπο, ίδια χρονική στιγμή και από τον ίδιο θύτη. Έτσι μονάχα πρέπει να δρούμε σε πολιτικό και διεθνές επίπεδο. Ως τρίαδα γενοκτονιών.

Στεκόμαστε σήμερα ως πολίτες, ως ποντιακά σωματεία, ως ποντιακοί σύλλογοι και ομοσπονδίες και χαζεύουμε την αναισθησία και την αναλγησία των πολιτικών υπεθύνων που υποτίθεται δρούν υπέρ της αναγνώρισης και διεθνοποίησης της Γενοκτονίας των Ελλήνων. Αντ’ αυτού παίζουν μικροπολιτικά παιχνιδάκια και κρύβονται πίσω από τις μεγαλοστομίες τους. Αυτό λοιπόν, θα πάψει μόλις πάψουμε εμείς. Δεν αρκεί να διοργανώνουμε ποντιακά συναπαντήματα και φεστιβάλ με ποντιακούς χορούς μόνο. Τι θα γίνει στο πολιτικό επίπεδο; Τι θα γίνει με τους τόπους μας; Θα μείνουν άραγε στην λησμονιά και θα περάσουν μετέπειτα στην λήθη; Ας αναλογιστούμε ότι το ίδιο συμβαίνει την ώρα που γραφεται το κείμενο αυτό στην μαρτυρική μεγαλόνησο. Τι θα γίνει με τα μικρά και μεγάλα κατεχόμενα;

Ο ρόλος μας ως πολίτες του κράτους έγκειται στην απόδοση εντολής στους εντολοδόχους να υπηρετούν τα συμφέροντα του λαού, ως νόμιμος και μακραίωνος φάρος δημοκρατίας που είμαστε. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Παναγιώτης Ήφαιστος «Η επιστημονικά ελλειμματική προσέγγιση της εθνομηδενιστικής ιστοριογραφικής ανεκδοτολογίας είναι όχι μόνο αυτοκαταστροφική αλλά και πολιτικά και πνευματικά αβάστακτη». Είμαστε όλοι υπεύθυνοι που η ελληνική Γενοκτονία έγινε αιωνόβια και δεν έχει τιμωρηθεί ο θύτης, ο γενοκτόνος, ο εχθρός της ανθρωπότητας.

Βιβλιογραφία:
1. Lemkin, Unofficial, quoted in, Shirinian, G. ed. Genocide in the Ottoman Empire: Armenians, Assyrians and Greeks 1913-1923. Berghahn Books 2017, p. 255.
2. American Scholar, Volume 15, no. 2 (April 1946), p. 227-230
3. https://ifestos.edu.gr/2019/03/25/%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%B7%CE%B4%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%B1-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%85/

Εισαγωγή

Ο ρόλος της ενέργειας από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης μέχρι σήμερα, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον τομέα των διεθνών σχέσεων. Η στρατηγική που ακολουθεί κάθε κράτος , καθώς και οι εμπορικές και διπλωματικές του σχέσεις γύρω από τον ενεργειακό τομέα είναι μείζονος σημασίας, εφόσον έχουν αντίκτυπο στην οικονομική και τεχνολογική του ανάπτυξη, αλλά και στην ασφάλεια και ανεξαρτησία του.

*Η παρούσα ερευνητική εργασία της Βασιλικής Καντιώτη εκπονήθηκε μέσα στα πλαίσια της τρίμηνης πρακτικής της άσκησης στο ΚΕΔΙΣΑ την περίοδο 1 Μαρτίου – 31 Μαΐου 2018

PDF

Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, μετά την απομόνωσή της από την Δύση έχει απομείνει με έναν μικρό αριθμό συμμάχων, με τους οποίους έχει αναπτύξει σημαντικές εταιρικές αλλά και στρατηγικές σχέσεις. Η εξωτερική πολιτική του Ιράν επικεντρώνεται στις όμορες περιοχές της χώρας, στις οποίες υπάρχουν σημαντικές πολιτικές και γεωστρατηγικές εξελίξεις. Μία από τι περιοχές αυτές είναι και ο Καύκασος και εκεί το Ιράν διαθέτει έναν μικρό αλλά σημαντικό σύμμαχο, την Αρμενία.

Το Ιράν έχει χτίσει μια στρατηγική σχέση με την Αρμενία, ήδη από την ανεξαρτητοποίησή της το 1991. Κατά την διάρκεια του πολέμου του Ναγκόρνο Καραμπάχ το Ιράν στήριξε έμμεσα την Αρμενία και μέχρι σήμερα υποστηρίζει την επιβίωση της[1]. Το Ιράν παρά το γεγονός ότι είναι υπέρ της διατήρησης του status quo στην περιοχή, καθώς διαθέτει διάφορες εθνικές μειονότητες με αλυτρωτικές τάσεις στις ακριτικές του περιοχές, δεν στήριξε ενεργά το σιιτικό Αζερμπαϊτζάν. Αυτό οφείλεται σε τρεις βασικούς λόγους: Πρώτον, Τεχεράνη και Μπακού έχουν ανταγωνιστικά συμφέροντα στην Κασπία Θάλασσα, αναφορικά με την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Δεύτερον, στο βόρειο κομμάτι του Ιράν κατοικεί μια πολυπληθής αζερική μειονότητα[2] κάτι που ανησυχεί την ιρανική ηγεσία λόγω της εθνικιστικής πολιτικής που χρησιμοποιεί το καθεστώς του Αζερμπαϊτζάν στο εσωτερικό της χώρας. Τρίτον και σημαντικότερο, το Αζερμπαϊτζάν έχει αναπτύξει σχέσεις με τους δύο από τους σημαντικότερους στρατηγικούς αντιπάλους του Ιράν, με τις ΗΠΑ[3] και το Ισραήλ[4].

Επομένως, το Ιράν προτιμά να ενισχύσει τον αντίπαλο του Αζερμπαϊτζάν, με τον οποίο έχει ούτως ή άλλως ιστορικά καλές σχέσεις και κοινά στρατηγικά συμφέροντα, παρά να υποστηρίζει ένα κράτος στο οποίο έχουν έμμεση ή άμεση παρουσία οι ΗΠΑ και το Ισραήλ. Με αφορμή την σύρραξη του Ναγκόρνο Καραμπάχ, η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν έχουν κλείσει τα σύνορά τους με την Αρμενία , επομένως η σχέση με το Ιράν είναι ζωτική. Η συνεργασία που έχει αναπτυχθεί ανάμεσα στις δύο χώρες αφορά το εμπόριο, την ενεργειακή ασφάλεια και τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς[5]. Παρά την απομόνωση του Ιράν από την Δύση μέσω των νέων κυρώσεων, η Αρμενία ως ο μικρότερος και πιο εξαρτημένος εταίρος, επιδιώκει την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των δύο κρατών[6] κυρίως στον ενεργειακό τομέα [7].

Εξάλλου, πέρα από τα κοινά συμφέροντα η Αρμενία αποτελεί τον καταλληλότερο μεσολαβητή για την περαιτέρω προσέγγιση του Ιράν με την Ρωσία. Αυτή είναι, άλλωστε, η επιδίωξη της νεοεκλεγείσας κυβέρνησης Πασινιάν στην Αρμενία, που συνεχίζει την εξωτερική πολιτική της προηγούμενης ηγεσίας, παρά τις μεταξύ τους διαφορές σε θέματα νομιμοποίησης, δημοκρατίας και πολιτικής εξουσίας. Έτσι, εδραιώνεται και η πάγια θέση της αρμενικής εξωτερικής πολιτικής, η οποία, ρεαλιστικά, αποδέχεται την αδυναμία του μικρού κράτους να ενεργεί αυτοτελώς σε περιφερειακό επίπεδο και κατανοεί την ανάγκη της σύμπλευσης με το Ιράν, αλλά και με την Ρωσία, για την επιβίωσή του, καθώς και την συνέχιση της καλής σχέσης μεταξύ των δύο κύριων παικτών στον Καύκασο. Για αυτό η Αρμενία είχε αναλάβει δράσεις για την συνεργασία μεταξύ της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης και του Ιράν[8] που εντέλει οδήγησε σε μια συμφωνία για την δημιουργία της ελεύθερης εμπορικής ζώνης[9].

Συμπερασματικά, είναι σκόπιμη μια γενικότερη αποτίμηση της στρατηγικής σημασίας που έχει ο Καύκασος για το Ιράν, ώστε να κατανοηθεί και η πολιτική που ακολουθεί η Τεχεράνη στην περιοχής. Το Ιράν, λόγω της γεωγραφικής του εγγύτητας, δραστηριοποιείται στην περιοχή από αρχαιοτάτων χρόνων. Στην σύγχρονη εποχή, ιδιαίτερα μετά το 1979, ο Καύκασος και συγκεκριμένα η Υπερκαυκασία αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι για την ενεργειακή ασφάλεια του Ιράν, ενώ ταυτόχρονα η περιοχή ενισχύει την εξαγωγή ιρανικών προϊόντων και επενδύσεων. Ακόμη, η ύπαρξη της πολυπληθούς αζερικής μειονότητας στα σύνορα με την Υπερκαυκασία, όπου υπάρχει το Αζερμπαϊτζάν, προσθέτει έναν επιπλέον λόγο για την δραστηριοποίηση του Ιράν στην περιοχή[10].

Βιβλιογραφία:
Claude Moniquet & William Racimora, “The Armenian-Iran Relationship, Strategic implication for security in the South Caucasus Region”, European Strategic Intelligence & Security Center, January 17 2013. [Online at: http://www.esisc.org/upload/publications/analyses/the-armenian-iran-relationship/Armenian-Iran%20relationship.pdf ]
Ali M. Koknar, “Iranian Azeris: A Giant Minority”, The Washington Institute, June 6 2006. [ Online at: https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/iranian-azeris-a-giant-minority ]
Samuel Ramani, “Three reasons the S. won’t break with Azerbaijan over its violations of human rights and democratic freedoms”, The Washington Post, January 20 2016. [Online at: https://www.washingtonpost.com/news/monkey-cage/wp/2016/01/20/3-reasons-the-u-s-wont-break-with-azerbaijan-over-its-violations-of-human-rights-and-democratic-freedoms/?noredirect=on&utm_term=.8ac5a111c9ae ]
Maayan Hoffman, “DRIVING A WEDGE BETWEEN ISRAEL AND AZERBAIJAN”, The Jerusalem Post, June 30 2018. [Online at: https://www.jpost.com/Opinion/Driving-a-wedge-between-Israel-and-Azerbaijan-561226 ]
Pashinian Says He Made “Clear” To S. That Armenia Will Maintain Ties With Iran”, Radio Free Europe/Radio Liberty, November 2 2018. [Online at: https://www.rferl.org/a/pashinian-says-made-clear-to-us-bolton-armenia-will-maintain-ties-with-iran/29578365.html ]
“Armenia set to import more gasfrom Iran”, PanArmenian Net, December 19 2018.[Online at: http://www.panarmenian.net/eng/news/263692/ ]
Armenia Ready to Act as Platform for Closer EEU – Iran Economic Relations”, Financial Tribune, October 22 2018. [Online at: https://financialtribune.com/articles/economy-domestic-economy/94637/armenia-ready-to-act-as-platform-for-closer-eeu-iran ]
“Eurasian Economic Union Finalizes FTZ Agreement With Iran”, Financial Tribune, December 7 2018. [Online at: https://financialtribune.com/articles/domestic-economy/95464/eurasian-economic-union-finalizes-ftz-agreement-with-iran ]
Shaffer, Brenda. “Iran’s Role in the South Caucasus and Caspian Region: Diverging Views of the S. and Europe.” In Iran and Its Neighbors: Diverging Views on a Strategic Region, SWP Berlin, July 2003. [Online at: https://www.belfercenter.org/sites/default/files/files/publication/shaffer.pdf]